Μνησίας

Επαύξηση και εμπλουτισμός πολιτιστικών τεκμηρίων μέσω ψηφιακής διαδραστικής ανασύνθεσης του ήχου των αρχαιοελληνικών μουσικών οργάνων

Περίοδος υλοποίησης: 2018 - 2022
Αναθέτουσα αρχή: «Ερευνώ - Δημιουργώ - Καινοτομώ» της ΕΥΔΕ/ΕΤΑΚ
Eργαλεία: Πολυμέσα, Διαδίκτυο

Μεγάλος αριθμός Αρχαίων Μουσικών Οργάνων φυλάσσονται διάσπαρτα σε μουσεία της Ελλάδος και του εξωτερικού.

Το τραγούδι και η μουσική αποτέλεσαν μεγάλο κομμάτι του πλούσιο Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού και πνεύματος. Ωστόσο, η ηχητική αποτύπωση αυτών των οργάνων υστερεί τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Έτσι ο επισκέπτης είναι αδύνατον να προσεγγίσει έστω και κατ’ ελάχιστο την το πώς θα μπορούσε ένα τέτοιο όργανο να ακούγεται.

Στόχοι

Σκοπός του έργου ΜΝΗΣΙΑΣ είναι η μελέτη, ανάπτυξη και πιλοτική δοκιμασία με πραγματικούς χρήστες εύχρηστων, ευέλικτων και επεκτάσιμων εργαλείων και εφαρμογών πληροφορικής μέσω των οποίων:
α) το επιστημονικό προσωπικό των μουσείων θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί Ακουστικά Εικονικά Μουσικά Όργανα που θα παράγουν πιστά τον ήχο ενός συγκεκριμένου αρχαίου οργάνου
β) η εμπειρία του τοπικού ή διαδικτυακού επισκέπτη των μουσείων θα εμπλουτίζεται και θα επαυξάνεται με την ψηφιακή, πιστή ανασύνθεση του ήχου που παρήγαγε κάθε συγκεκριμένο έκθεμα όταν βρισκόταν σε χρήση. Παράλληλα ο επισκέπτης σε πραγματικό χρόνο θα έχει τη δυνατότητα να αλληλοεπιδρά και να παράγει τη δική του μουσική.
γ) η καινοτόμος τεχνογνωσία που θα παραχθεί από τους ερευνητικούς φορείς θα προωθηθεί προς τις επιχειρήσεις και θα συντελέσει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους, διευκολύνοντας την είσοδό τους σε νέες αγορές.

Αναμενόμενα αποτελέσματα

Τα αναμενόμενα αποτελέσματα του έργου ΜΝΗΣΙΑΣ είναι τα εξής και περιλαμβάνονται στις αντίστοιχες δράσεις:
1. Συστηματική καταγραφή και ταξινόμηση όλων των ελληνικών ΑΜΟ που εκτίθενται σε μουσεία της Ελλάδος και του εξωτερικού.
2. Ανάπτυξη καινοτόμων γενικευμένων μηχανισμών δημιουργίας ήχου για ΑΜΟ που θα βασίζονται στην προσέγγιση της “φυσικής μοντελοποίησης” του τρόπου παραγωγής και διάδοσης του ήχου τους, δηλαδή σε μαθηματικά μοντέλα που περιγράφουν την φυσική ακουστική της παραγωγής ήχου.
3. Πιστή ανακατασκευή όλων των αερόφωνων και χορδόφωνων ΑΜΟ που εκτίθενται στα Μουσεία Πειραιά και Μεγάρων για χρήση τους στις δράσεις 5 & 9.
4. Ανάπτυξη καινοτόμου εφαρμογής για την παραγωγή συγκεκριμένων αερόφωνων και χορδόφωνων ΑΕΜΟ από το επιστημονικό προσωπικό των μουσείων.
5. Ανάπτυξη καινοτόμου μεθοδολογίας για τη διασφάλιση της ακρίβειας του παραγόμενου ηχητικού αποτελέσματος κατά την παραγωγή των ΑΕΜΟ.
6. Παραγωγή ΑΕΜΟ μέσω της εφαρμογής της δράσης 2 για τα όλα τα αερόφωνα και χορδόφωνα εκθέματα των δύο μουσείων που συμμετέχουν στο έργο. 7. Ανάπτυξη καινοτόμων διαδραστικών εφαρμογών ξενάγησης που θα εκτελούνται τόσο εντός των μουσείων σε διαδραστικές οθόνες και φορητές συσκευές, όσο και διαδικτυακά, χρησιμοποιώντας πλήρη Εικονικά Μουσικά Όργανα (ΕΜΟ).
8. Μελέτη και εφαρμογή αρχών Καθολικής Σχεδίασης για πρόσβαση Ατόμων με Αναπηρία στις εφαρμογές διαδικτυακής και ψηφιακής ξενάγησης των ΕΜΟ (δράσεις 7 & 9).
9. Ανάπτυξη καινοτόμων μουσειο-παιδαγωγικών εκπαιδευτικών ψηφιακών εφαρμογών για τα ΑΜΟ.
10. Δοκιμασίες αξιολόγησης και χρηστικότητας με επισκέπτες μουσείων για τις εφαρμογές που θα αναπτυχθούν στις δράσεις 7 & 9.
11. Εκπόνηση επιχειρηματικού και εμπορικού σχεδίου για κάθε καινοτόμα λύση-προϊόν του έργου ως προς τις δυνατότητες διείσδυσής στην Ελλάδα και το εξωτερικό μέσω προσαρμογής τους σε διαφορετικά περιβάλλοντα, π.χ. μουσικά όργανα άλλων χρονικών περιόδων (μεσαιωνικά, βυζαντινά, παραδοσιακά), γεωγραφικών περιοχών, ή/και άλλων πολιτισμικών, ανθρωπολογικών, μουσικολογικών παραμέτρων.
12. Ευρεία και πολύπλευρη διάχυση των αποτελεσμάτων του έργου στην διεθνή επιστημονική κοινότητα και στο ευρύ κοινό μέσω επιστημονικών δημοσιεύσεων, ιστότοπου, έντυπου υλικού, ημερίδων και συμμετοχής σε διεθνή εμπορική έκθεση.

Το έργο ΜΝΗΣΙΑΣ με επιστημονικό υπεύθυνο τον Καθηγητή κ. Γιώργο Κουρουπέτρογλου υλοποιείται σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, την Εφορεία Δυτικής Αττικής και το Εργαστήριο Φωνής και Προσβασιμότητας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του έργου https://mnesias.uoa.gr/

Φάσεις του έργου

1. Έρευνα και ανάπτυξη γενικευμένων μηχανισμών φυσικής μοντελοποίησης Αρχαιοελληνικών Μουσικών Οργάνων
2. Σχεδίαση και Ανάπτυξη εφαρμογής παραγωγής συγκεκριμένων Ακουστικών Εικονικών Μουσικών Οργάνων
3. Ανακατασκευή αρχαιοελληνικών μουσικών οργάνων και μεθοδολογία διασφάλισης ακρίβειας παραγόμενου ήχου
4. Ανάπτυξη πιλοτικών εφαρμογών χρήσης αρχαιοελληνικών Εικονικών Μουσικών Οργάνων

Εφαρμογή μουσειολόγων

Οι επαγγελματίες των μουσείων θα έχουν τη δυνατότητα μέσα από αυτή την εφαρμογή να επεξεργαστούν χαρακτηριστικά των αρχαίων μουσικών οργάνων με σκοπό να ανακαλύψουν τους ήχους που αναπαρήγαγαν. Οι χρήστες θα μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο τύπους οργάνων: «ΠΝΕΥΣΤΑ» και «ΈΓΧΟΡΔΑ». Έπειτα καλούνται να επιλέξουν τον τύπο του οργάνου του οποίου τα γεωμετρικά και φυσικά χαρακτηριστικά επιθυμούν να επεξεργαστούν.

Η δυνατότητα αλλαγής αυτών των χαρακτηριστικών οδηγεί αυτόματα στην αναπαραγωγή νέων διαφορετικών ήχων δίνοντας ένα εξαιρετικό, πολυμορφικό εργαλείο που δίνει νέες διαστάσεις στη δυνατότητα έρευνας των αρχαίων μουσικών οργάνων.

Εφαρμογή επισκεπτών

Ο χρήστης της εφαρμογής έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή σε πραγματικό χρόνο και να μάθει σε ποιο Μουσείο υπάρχουν τα αντίστοιχα εκθέματα μουσικών οργάνων. Ανάλογα με τις ρυθμίσεις που θα εισάγει ο εκάστοτε επισκέπτης, να αναπαράγονται και οι κατάλληλοι ήχοι. Τα δύο μουσεία τα οποία έχουν τα αυθεντικά ευρήματα των αρχαίων μουσικών οργάνων που αναπαριστά η εφαρμογή είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά και το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων.

Ο χρήστης θα μπορεί να επιλέξει το μουσικό όργανο της αρεσκείας του και έπειτα να «παίξει» με τα χαρακτηριστικά του επιλέγοντας τον ηχητικό σωλήνα που θέλει να φορτώσει τους αντίστοιχους ήχους δηλαδή Βαρύ ή Οξύ. Ο χρήστης θα έχει την δυνατότητα να κάνει και κάποιες ακόμη τροποποιήσεις δίνοντας του έτσι την δυνατότητα να αντιληφθεί σε βάθος πως λειτουργούσαν αυτά τα όργανα.

Εκπαιδευτική Εφαρμογή για Μουσεία

Η εταιρεία μας σε συνέχεια της δημιουργίας της εφαρμογής μουσειολόγων συνεχίζει με τον σχεδιασμό μίας εκπαιδευτικής εφαρμογής για το έργο Μνησίας. Η εφαρμογή που σχεδιάζουμε θα περιλαμβάνει παιδαγωγικά παιχνίδια μέσω μίας εφαρμογής που θα απευθύνεται προς το κοινό των μουσείων με σκοπό να εξικοιωθούν τα παιδιά με τους ήχους και τα Αρχαία Μουσικά Όργανα. Τα παιχνίδια που σχεδιάστηκαν αφορούν την Προσχολική εκπαίδευση, το Δημοτικό και το Γυμνάσιο.

Το παιχνίδι που σχεδιάστηκε για την Προσχολική ηλικία βασίζεται στον μύθο του Αισώπου για τον Λαγό και την Χελώνα. Τα δύο ζώα αντιπροσωπεύουν κάποιο αρχαίο μουσικό όργανο. Ο χρήστης ακούει έναν ήχο και μετά θα πρέπει να επιλέξει εάν αυτό που άκουσε ήταν λύρα ή αυλός (βλέποντας και τα δύο όργανα ανακατασκευασμένα σε εικόνα). Εάν απάντα σωστά να προχωράει προς το τέρμα η χελώνα ή ο λαγός, αντίστοιχα ενώ εάν απαντά λάθος δε θα προχωράει.

Το παιχνίδι που προορίζεται για παιδιά Δημοτικού έχει ως στόχο να μάθει ο χρήστης τόσο τα ηχοχρώματα των αρχαίων μουσικών οργάνων αλλά και σε ποιες περιοχές του τότε ελληνόφωνου γεωγραφικού χώρου τα έπαιζαν. Τα παιδιά θα βλέπουν ένα χάρτης της Ελλάδας όπου θα μπορούν να επιλέξουν σε διάφορα μαρκαρισμένα σημεία στα οποία έχουν βρεθεί αρχαία όργανα. Όταν επιλέγουν το σημείο θα ανοίγει ένα παράθυρο με πληροφορίες για το όργανο καθώς θα ακούγεται και το αντίστοιχο ηχητικό υλικό

Το τελευταίο παιχνίδι που έχει ως κοινό στόχο τα παιδιά Γυμνασίου έχει ως στόχο ο χρήστης να μάθει τα ηχοχρώματα των αρχαίων μουσικών οργάνων αλλά και τις συχνοτικές αναλογίες των νοτών.Το παιχνίδι θα βασιστεί στην ιστορία του Πυθαγόρα. Ο Πυθαγόρας θα βαδίσει και θα στέκεται στα διαστήματα τόνων. Εκεί θα εξηγεί με ένα κείμενο τους λόγους, την Τετρακτύς, τη θεωρία των σφαιρών, τα τετράχορδα, τις κλίμακες, κ.α. Έπειτα ο χρήστης θα επιλέγει όργανο που θα παίξει την νότα και την αντίστοιχη κλίμακα.