InterArch

Περιηγητική Ανάδειξη Αρχαιολογικών Χώρων. Φυσικές Και Ψηφιακές Ξεναγήσεις

Περίοδος υλοποίησης: 2020 - 2022
Αναθέτουσα αρχή: «Ερευνώ - Δημιουργώ - Καινοτομώ» της ΕΥΔΕ/ΕΤΑΚ
Eργαλεία: Εικονική & επαυξημένη πραγματικότητα, Πολυμέσα, Διαδίκτυο

Το έργο InterArch υλοποιεί ένα πρότυπο σύστημα ψηφιακής ξενάγηση για αρχαιολογικούς χώρους, χρησιμοποιώντας συστήματα επαύξησης της πραγματικότητας. Η εφαρμογή ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις μέσα από διαδικασίες αφήγησης (story telling) και επιτρέπει στον χρήστη να αναπτύξει διάφορα επίπεδα διαδραστικότητας τόσο με την πληροφορία όσο και με το φυσικό περιβάλλον στοχεύοντας στην εξατομικευμένη χρήση. Η έρευνα περιλαμβάνει τη διεπιστημονική προσέγγιση διαφόρων ειδικοτήτων, ακαδημαϊκών σχολών και επιχειρήσεων. Παράδειγμα πιλοτικής εφαρμογής αποτελεί η Αρχαία Πόλη της Μεσσήνης. Η έρευνα στοχεύει στην προβολή και ανάδειξη των αρχαιολογικών χωρών και θα αποτελέσει πρότυπο εφαρμογής και σε άλλα αντίστοιχα παραδείγματα στον Ελλαδικό χώρο.

Αντικείμενο του έργου:

Οι αρχαιολογικοί χώροι αποτελούν αναμφισβήτητα δημοφιλείς πόλους ενδιαφέροντος με σημαντική εκπαιδευτική και πολιτιστική αξία. Αναδεικνύονται μέσα από περιβάλλοντα ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, καθώς τις περισσότερες φορές εντάσσονται σε αρχαιολογικές ζώνες φυσικής προστασίας. Αν και είναι πάρα πολλοί στην Ελλάδα, η ψηφιακή ξενάγηση σε αυτούς δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς. Η προσπάθεια διασύνδεσης των φυσικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών της ανασκαφής είναι πολύπλοκη και περιλαμβάνει τη διαχείριση ενός τεράστιου όγκου πληροφορίας που σχετίζεται με ιστορικά, πολιτιστικά, μορφολογικά και περιβαλλοντικά τεκμήρια. Αντικείμενο της ερευνητικής πρότασης InterArch αποτελεί η υποδειγματική εφαρμογή ενός πιλοτικού προγράμματος πολιτιστικής περιήγησης για την προβολή και ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων με τη χρήση τεχνολογικών εργαλείων και ψηφιακών εφαρμογών, που να συνδυάζει τη διεπιστημονική γνώση με τη βιωματική προσέγγιση του φυσικού χώρου. Σε ένα τόσο ευαίσθητο πολιτισμικό περιβάλλον όπως ο αρχαιολογικός χώρος έχει σημασία τα τεχνολογικά εργαλεία και η επαύξηση μέσω συστημάτων εικονικής πραγματικότητας να μην καταλαμβάνουν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της ξενάγησης. Τα εργαλεία ξενάγησης όπως χρησιμοποιούνται σήμερα ως επί το πλείστων, ενεργοποιούν την όραση σε βάρος των υπόλοιπων αισθήσεων. Η πρόταση περιλαμβάνει τη σχεδίαση των κατάλληλων τεχνικών και συστημάτων «αφήγησης» (story telling) επιτρέποντας τη δυνατότητα πολλαπλών σημασιολογικών διασυνδέσεων και συνειρμών, με τη χρήση ποικίλων μεθόδων και πρακτικών διάδρασης. Ο επισκέπτης διαδρά τόσο με την πληροφορία όσο και με τα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον. Επιπλέον αντικείμενο του έργου θα αποτελέσει η διερεύνηση των ίδιων των ψηφιακών μέσων επαύξησης της πραγματικότητας με στόχο την ενεργοποίηση όλων των αισθήσεων. Τέλος για την παραδειγματική εφαρμογή και πιλοτική λειτουργία του προγράμματος προτείνεται ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Μεσσήνης.

Στοχοθεσία:

Η προτεινόμενη εφαρμογή αξιοποιεί τόσο τη ρευστότητα του φυσικού χώρου όσο και τη δυνατότητα διάχυσης της κίνησης μέσα σε αυτόν, στοχεύοντας στην παραγωγή πολυάριθμών σεναρίων ξενάγησης, που μπορεί να ταυτίζονται αριθμητικά με τους χρήστες, παρέχοντας τη δυνατότητα εξατομίκευσης της εφαρμογής και στοχεύει: - στην παραγωγή ενός πρότυπου συστήματος ξενάγησης για αρχαιολογικούς χώρους που θα αξιοποιεί υπηρεσίες εντοπισμού και ανακάλυψης των εκθεμάτων συγκροτώντας σχέσεις διάδρασης τόσο με τον χώρο όσο και με την πληροφορία, - στην πιλοτική εφαρμογή ενός καινοτομικού προγράμματος διαχείρισης, χωρικής διερεύνησης και αξιολόγησης των δυνατοτήτων επαύξησης του φυσικού "ρευστού" περιβάλλοντος του αρχαιολογικού χώρου μέσω ψηφιακών εφαρμογών. Το πρόγραμμα υλοποιείται με τη διεπιστημονική συνεργασία, αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων, τοπογράφων, πληροφορικών, ηλεκτρολόγων μηχανικών και μηχανικών δικτύων με στόχο να αποτελέσει πρότυπο εφαρμογής και σε άλλα αντίστοιχα παραδείγματα αρχαιολογικών χώρων, - στην τελική αναβάθμιση της ποιότητας ενός τελικού προϊόντος και στην προσαρμογή του σε ευρύτερα συστήματα πολιτιστικής διαχείρισης και σε άλλα ευαίσθητα πολιτιστικά περιβάλλοντα, - στη διερεύνηση των συστημάτων ψηφιακής διάχυσης (Ubiquitous Computing) και των πολλαπλών σεναρίων ξενάγησης που μπορούν να προκύψουν μέσα από αυτό, - στην παραγωγή ενός τελικού προϊόντος ηχητικής ή εικονικής ξενάγησης με έμφαση στην βιωμένη εμπειρία του τελικού χρήστη που να απευθύνεται σε εξειδικευμένες ομάδες επισκεπτών όπως τα άτομα με μειωμένη είτε όραση είτε ακοή (ΑΜΕΑ). - στη διεπιστημονική συνεργασία και την επιχειρησιακή αριστεία με έμφαση στην οικονομική προώθηση και αξιοποίηση των παραπάνω προϊόντων.

Αναμενόμενα αποτελέσματα:

Το προτεινόμενο έργο InterArch καθιερώνει τη διεπιστημονική συνεργασία της ανώτατης εκπαίδευσης, με μία επιχείρηση, με ένα κέντρο έρευνας και με το δημόσιο φορέα. Καινοτομία του έργου αποτελεί η ανάπτυξη μιας εφαρμογής προβολής και ανάδειξης χώρων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που θα μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλους αντίστοιχους χώρους και εν γένει σε ευαίσθητα πολιτιστικά και φυσικά περιβάλλοντα.

Συμβολή στην πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη:

Το παραγόμενο «προϊόν» και η σχετική τεχνογνωσία θα συμβάλλουν στην ευρύτερη διάδοση και προβολή της πλούσιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς με την προσέλκυση Ελλήνων και ξένων επισκεπτών και θα ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη σε πολιτιστικούς χώρους και στην ευρύτερη περιοχή τους καθώς προωθούν με την περιηγητική ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων, περιοχών φυσικού κάλλους, παραδοσιακών οικισμών, ιστορικών τόπων, κ.ά. εξειδικευμένες μορφές τουρισμού. Η αύξηση της επισκεψιμότητας, θα επιφέρει και την αύξηση των διανυκτερεύσεων στην ευρύτερη περιοχή και την οικονομική ενίσχυση τοπικών επιχειρήσεων. Η εφαρμογή που προτείνεται, αναπτύσσει και δυνατότητες διασύνδεσης του εξωτερικού και εσωτερικού χώρου ενισχύοντας τον συσχετισμό για παράδειγμα ενός αρχαιολογικού χώρου με το αντίστοιχο μουσείο του, παρέχοντας μια ολοκληρωμένη πολιτιστική εμπειρία.

Συμβολή σε ειδικές πληθυσμιακές ομάδες:

Η βιωματική ανάδειξη του χώρου απευθύνεται και σε ειδικές πληθυσμιακές ομάδες καθώς η ανάπτυξη τεχνικών που επιδιώκει το έργο InterArch στοχεύει και στην προσβασιμότητα στην πληροφορία και στην εμπειρία του χώρου, ατόμων με προβλήματα όρασης η ακοής.

Συμβολή στην ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας:

Τομείς όπως οι εφαρμογές φορητών συσκευών, η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα και η ψηφιακή πολιτιστική κληρονομιά είναι ραγδαία αναπτυσσόμενοι και εξαιρετικά επικερδείς διεθνώς. Το προτεινόμενο έργο συνεισφέρει στους παραπάνω τομείς και στην ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας με δυνατότητα ανοίγματος και στις αγορές σε ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο.

Συμβολή στην εκπαίδευση:

Από τα παραγόμενα «προϊόντα» του έργου, το «ψηφιακό εκπαιδευτικό παιχνίδι» δύναται να χρησιμοποιηθεί άμεσα σε εκπαιδευτικές εφαρμογές και επισκέψεις πεδίου μέσα από από μεμονωμένους νεαρούς επισκέπτες αλλά και οργανωμένες μαθητικές ομάδες, θέτοντας σε νέα βάση την έννοια της αρχαιολογικής επίσκεψης.

Συμβολή στην έρευνα:

Τα προϊόντα του έργου θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα σε εκπαιδευτικά σεμινάρια και επισκέψεις πεδίου από ακαδημαϊκά τμήματα και ομάδες. Επίσης, μέσω της εφαρμοσμένης έρευνας που θα διεξαχθεί στο πλαίσιο του InterArch οι ακαδημαϊκοί εταίροι θα ενισχύσουν την τεχνογνωσία τους και θα έχουν την ευκαιρία να δημοσιεύσουν τα ερευνητικά τους αποτελέσματα σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια, ενισχύοντας την αναγνωρισιμότητά τους στη διεθνή επιστημονική κοινότητα και βελτιώνοντας τις προοπτικές μελλοντικής διεκδίκησης ανταγωνιστικών προγραμμάτων Ε&Α σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Επιπλέον, αίτηση ενός διπλώματος ευρεσιτεχνίας σε εθνικό επίπεδο θα κατατεθεί ως προς το πρότυπο σύστημα περιηγητικής ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων (διαδραστηκότητα, βιωματική εμπειρία , εφαρμογή πολυμέσων , φυσικό περιβάλλον, επαυξημένη πραγματικότητα).

Συμβολή στην Απασχόληση:

Η διεξαγωγή του προτεινόμενου ερευνητικού προτύπου μέσω της διεπιστημονικής συνεργασίας, προβλέπει τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας διαφορετικών ειδικοτήτων εξειδικευμένων επιστημόνων και ερευνητών υψηλού επιστημονικού υποβάθρου όχι μόνο κατά τη διάρκεια της πιλοτικής εφαρμογής αλλά και κατά τη μελλοντική επέκτασή της σε άλλους χώρους.

Συμβολή στην Επιχειρηματικότητα:

Η επιχείρηση «Διάδρασις» θα έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει τα προϊόντα της όπως “museum eGuide”, “e-chronomichani“ με περισσότερες δυνατότητες προσαρμογής και επέκτασής τους σε συνθήκες φυσικού περιβάλλοντος.

Πλαίσιο Υλοποίησης:

Η υλοποίηση του ερευνητικού προγράμματος InterArch, με πλήρη τίτλο “Περιηγητική Ανάδειξη Αρχαιολογικών Χώρων, Φυσικές Και Ψηφιακές Ξεναγήσεις”, ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2020 σε συνεργασία της ΔΙΑΔΡΑΣΙΣ με το Εργαστήριο Αρχιτεκτονικού Χώρου και Επικοινωνίας (ΕΑΧΕ), την Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών (ΕΜΑΣ) και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας (ΕΦΑΜ).

Το έργο, που ολοκληρώθηκε το 2023, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ - ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) (κωδικός έργου: Τ1ΕΔΚ-01659).